Liefhebben betekent, naast vele andere dingen, genieten van het kijken naar en observeren van je geliefde.
Alberto Moravia
De hemel waarnemen kan op allerlei manieren, en hoeft overigens helemaal niet duur te zijn! Op deze pagina geven we een aantal mogelijkheden om hemelwaarnemingen te doen met verschillende soorten apparatuur, beginnend van het blote oog tot en met het fotograferen door een telescoop.
Waarnemen met het blote oog
Kijk omhoog, en als je op een plek bent waar het enigzins donker is zal een wereld voor je open gaan. Op het eerste gezicht zie je misschien alleen een paar heldere sterren, maar als je ogen langzaam aan het donker wennen zul je er steeds meer zien. Al snel merk je dat de sterren figuren vormen. Het is opmerkelijk dat veel oude culturen dezelfde vormen gezien hebben en ze namen gegeven hebben: Orion, Cepheus, Aquarius. Als je ogen helemaal aan het donker gewend zijn, en je waarneemplekje donker genoeg is zie je misschien de melkweg: een adembenemende, heldere band van vele sterren, die dwars over de hemel loopt.
(Foto: Till Credner, CC-BY-SA3.0)
Misschien vraag je je af welke die heldere ster is, die je elke morgen aan de hemel ziet staan voordat het licht wordt. De kans is groot dat dit Venus is, helemaal geen ster dus maar een planeet. Maar omdat de mensheid hem al in alle eeuwigheid in het ochtendgloren ziet, noemen we hem de morgenster.
Waarnemen met een verrekijker
Een verrekijker is niets anders dan twee telescopen: één voor elk oog. Een verrekijker doet, net als een telescoop, twee dingen:
- hij vergroot wat je ziet;
- hij versterkt het licht.
Vooral die laatste eigenschap is wat verrekijkers en telescopen zeer geschikte hulpmiddelen maakt voor het waarnemen van de sterren: je kunt er ineens veel meer zien! Je ziet ook dat sterren verschillende kleuren hebben: sommige sterren zijn oranje van kleur, andere blauw. Ook zie je dat veel sterren eigenlijk dubbelsterren zijn: twee sterren die heel dichtbij elkaar staan.
Als je met je verrekijker de melkweg verkent zie je dat op sommige plekken ineens veel meer sterren bij elkaar staan: een sterrenhoop. Dit zijn heel mooie objecten om te verkennen: sommige zijn heel makkelijk te vinden, voor andere moet je veel moeite doen ze te zien.
En als bijzondere bekroning van het waarnemen met een verrekijker zie je misschien wazige, watte-achtige objecten. Dit kunnen zogenaamde bolclusters zijn: duizenden sterren die zo dicht bij elkaar staan dat ze een soort van lichtwaas vormen. Het kunnen echter ook nevels zijn zoals de orion nevel: plekken in de melkweg van lichtgevend gas waar nog steeds nieuwe sterren geboren worden.
En met een beetje zoekwerk en een donker plekje vind je misschien nog het Andromeda sterrenstelsel. In de verrekijker ook een wazig vlekje licht. Maar als je bedenkt dat je hier naar een andere melkweg kunt kijken die maar liefst ruim 2,5 miljoen lichtjaar von ons vandaan is word je er toch een beetje stil van. Het licht dat je ziet is dus al onderweg uit de tijd ruim voordat de mensheid begon te bestaan.
En last but not least zijn natuurlijk onze naaste buren in het zonnestelsel goed met een verrekijker waar te nemen. Op de maan zul je verbluft zijn van het kraterlandschap en hoe goed je het kunt herkennen. Ook de maantjes van Jupiter zijn door een verrekijker al heel goed te zien.
Visueel waarnemen met een telescoop
Waar een verrekijker gemiddeld ongeveer 10x vergroot, zijn met een telescoop vergrotingen tot wel 100x mogelijk. Bovendien vangen telescopen meestal nog meer licht dan een verrekijker, waardoor ook nog zwakkere sterren en objecten zichtbaar worden. Door een telescoop kun je bijvoorbeeld bolhopen waarnemen: in plaats van een lichtwaas zie je nu een nestje met sterren. Je kunt ook heel goed de kleuren van sterren waarnemen.
Ook het kijken naar dubbelsterren is met een telescoop heel mooi: vooral dubbelsterren als Albireo, waarbij twee sterren van verschillende kleuren heel dicht bij elkaar staan.
Op de maan kun je nu kraters van dichtbij bekijken. Vooral het schaduwgebied tussen het verlichte en donkere deel van de maan is erg de moeite waard! De planeten kun je nu ook beter herkennen: je kunt de ringen van Saturnus zien en met een beetje geluk de rode strepen van Jupiter of de verlichte sikkel van Venus.
Astrofotografie
In plaats van je ogen de kost te geven kun je natuurlijk ook waarnemen met een fotocamera. Dit heeft niet alleen als voordeel dat je de foto’s kunt opslaan en bijvoorbeeld via social media kan laten zien, maar ook dat een camera veel zwakkere dingen kan zien dan het menselijk oog.
Je kunt al beginnen door je telefooncamera aan een telescoopje te hangen met een speciaal beugeltje of je gebruikt je spiegelreflexcamera op een statief om een foto van de melkweg te maken. Naargelang je intresse, en hoe intensief je astrofotografie wil bedrijven, kun je speciale telescopen of fotolenzen, cameras en filters gebruiken, dan dan natuurlijk weer veel meer mogelijkheden bieden.
